Việc lựa chọn và áp dụng các phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt phù hợp, hiệu quả và bền vững là yếu tố then chốt để giải quyết bài toán rác thải. Hiện nay, có nhiều công nghệ và phương pháp xử lý khác nhau đang được áp dụng trên thế giới và tại Việt Nam, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm, nhược điểm, chi phí và tác động môi trường riêng.

Mục lục bài viết

Phần 1: Bối cảnh Phân cấp Quản lý Chất thải

Trước khi đi vào chi tiết các phương pháp xử lý, điều quan trọng là phải nhắc lại nguyên tắc cơ bản của quản lý chất thải hiện đại: hệ thống phân cấp quản lý chất thải. Nguyên tắc này ưu tiên các giải pháp theo thứ tự mức độ mong muốn về môi trường, thường được biểu diễn dưới dạng kim tự tháp ngược:

Phòng ngừa / Giảm thiểu: Ưu tiên cao nhất. Hành động để không tạo ra rác thải ngay từ đầu (ví dụ: thay đổi thiết kế sản phẩm, giảm tiêu dùng, sử dụng đồ tái sử dụng).
Tái sử dụng: Sử dụng lại sản phẩm hoặc vật liệu cho cùng mục đích hoặc mục đích khác mà không cần qua chế biến phức tạp.
Tái chế (Recycling): Chế biến vật liệu rác thải thành nguyên liệu để sản xuất sản phẩm mới (bao gồm cả ủ phân compost và ủ biogas).
Thu hồi Năng lượng (Recovery): Xử lý rác thải để thu hồi năng lượng (ví dụ: đốt rác phát điện).
Xử lý / Thải bỏ (Disposal): Phương án cuối cùng, ít mong muốn nhất. Chủ yếu là chôn lấp an toàn phần rác không thể xử lý bằng các phương pháp trên.

Bài viết này sẽ tập trung vào các phương pháp thuộc nhóm Tái chế, Thu hồi và Thải bỏ, tức là các giải pháp xử lý rác thải sau khi chúng đã được tạo ra và không thể phòng ngừa hay tái sử dụng hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cần luôn nhớ rằng, mục tiêu cuối cùng của một hệ thống quản lý chất thải bền vững là đẩy mạnh các giải pháp ở bậc cao hơn trong kim tự tháp, đặc biệt là giảm thiểu và tái sử dụng. Một hệ thống hiệu quả thường là sự kết hợp tích hợp của nhiều phương pháp xử lý khác nhau (Integrated Solid Waste Management – ISWM).

Phần 2: Phương pháp Chôn lấp

Đây là phương pháp xử lý RTSH lâu đời và vẫn còn phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt tại các nước đang phát triển như Việt Nam.

2.1. Định nghĩa và Phân loại:

Chôn lấp là hoạt động thải bỏ chất thải rắn bằng cách san gạt và lấp đất lên trên tại các khu vực đất được quy hoạch. Có hai loại chính:

Bãi rác lộ thiên : Là hình thức đổ rác không kiểm soát, thiếu các biện pháp bảo vệ môi trường. Rác được đổ trực tiếp lên mặt đất hoặc vào các hố tự nhiên.

Hậu quả: Gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước mặt, nước ngầm (do nước rỉ rác không được thu gom, xử lý), ô nhiễm không khí (mùi hôi thối, khí độc, khói do cháy rác tự phát), là nơi sinh sản của ruồi muỗi, côn trùng, chuột bọ gây bệnh, làm mất mỹ quan nghiêm trọng. Hình thức này hiện bị cấm ở nhiều nơi nhưng vẫn còn tồn tại trái phép hoặc là di chứng của quá khứ ở một số địa phương tại Việt Nam. Đây là phương pháp cần phải loại bỏ hoàn toàn.

Bãi chôn lấp hợp vệ sinh : Là các công trình kỹ thuật được thiết kế, xây dựng và vận hành theo các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt nhằm giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực.

Quy trình và Đặc điểm Kỹ thuật:

Lựa chọn địa điểm: Xa khu dân cư, nguồn nước, có điều kiện địa chất phù hợp.
Hệ thống lót đáy chống thấm: Sử dụng nhiều lớp vật liệu như đất sét nén chặt, màng chống thấm (nhựa HDPE) để ngăn nước rỉ rác ngấm xuống đất và nước ngầm.
Hệ thống thu gom và xử lý nước rỉ rác: Nước rỉ rác – chất lỏng độc hại hình thành khi nước mưa ngấm qua bãi rác và hòa tan các chất ô nhiễm – được thu gom bằng hệ thống ống dẫn và đưa đến nhà máy xử lý trước khi thải ra môi trường.
Hệ thống thu gom và xử lý khí bãi rác: Khí bãi rác, chủ yếu là Mêtan (CH4) và CO2 sinh ra từ quá trình phân hủy yếm khí rác hữu cơ, được thu gom bằng hệ thống giếng và ống dẫn. Khí này có thể được đốt bỏ (flaring) để giảm phát thải CH4 (chuyển thành CO2 ít độc hơn về hiệu ứng nhà kính) hoặc tốt hơn là được tận dụng để phát điện hoặc cấp nhiệt.
Lấp và đầm nén rác hàng ngày: Rác được san gạt, đầm nén để giảm thể tích và phủ một lớp đất hoặc vật liệu phủ khác hàng ngày nhằm hạn chế mùi hôi, ruồi nhặng và nước mưa thấm vào.
Đóng bãi và Chăm sóc sau đóng bãi: Khi bãi rác đầy, sẽ được phủ lớp chống thấm bề mặt, lớp đất trồng cây để phục hồi cảnh quan. Công tác quan trắc môi trường (nước rỉ rác, khí bãi rác, nước ngầm) và bảo trì hệ thống cần được thực hiện trong nhiều năm sau khi đóng bãi (thường là 20-30 năm hoặc lâu hơn).

2.2. Ưu điểm:

Chi phí đầu tư và vận hành ban đầu (đối với bãi chôn lấp đơn giản) thường thấp hơn các công nghệ xử lý khác.
Có khả năng tiếp nhận khối lượng lớn và đa dạng các loại rác thải (kể cả rác hỗn hợp).
Công nghệ xây dựng và vận hành bãi chôn lấp hợp vệ sinh cơ bản đã được chuẩn hóa.

2.3. Nhược điểm:

Tiêu tốn quỹ đất: Đòi hỏi diện tích đất rất lớn, là vấn đề nan giải ở các khu vực đông dân cư, đất đai có giá trị cao.
Nguy cơ ô nhiễm kéo dài: Ngay cả các bãi chôn lấp hợp vệ sinh hiện đại nhất vẫn tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ lớp lót đáy, hệ thống thu gom nước rỉ rác gặp sự cố, gây ô nhiễm nước ngầm và đất đai trong dài hạn.
Phát thải Khí nhà kính: Nếu hệ thống thu gom khí gas không hiệu quả hoặc không có, lượng lớn khí Mêtan (CH4) sẽ phát thải vào khí quyển, góp phần làm trầm trọng thêm BĐKH.
Gây mùi hôi, thu hút côn trùng, ảnh hưởng cảnh quan: Dù có các biện pháp kiểm soát, các vấn đề này vẫn thường xảy ra xung quanh bãi chôn lấp, ảnh hưởng đến chất lượng sống của cộng đồng dân cư lân cận (“Hội chứng NIMBY”).
Lãng phí Tài nguyên: Chôn lấp là chôn vùi các vật liệu có giá trị có thể tái chế hoặc thu hồi năng lượng.
Chi phí dài hạn: Chi phí cho việc quản lý, quan trắc và xử lý các vấn đề môi trường sau khi đóng bãi là rất lớn và kéo dài hàng chục năm.

2.4. Hiện trạng tại Việt Nam và TP. Hồ Chí Minh:

Chôn lấp vẫn là phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt chủ đạo, chiếm tỷ lệ áp đảo (trên 70-80%) trên cả nước.
Chất lượng các bãi chôn lấp rất khác nhau. Nhiều bãi chưa đạt tiêu chuẩn hợp vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Các thành phố lớn như TP.HCM (với các bãi chôn lấp lớn như Đa Phước, Phước Hiệp) và Hà Nội (bãi Nam Sơn) đang đối mặt với tình trạng quá tải và áp lực tìm kiếm địa điểm mới hoặc công nghệ thay thế. Vấn đề sụt lún đất tại một số khu vực như ĐBSCL và TP.HCM càng làm tăng rủi ro và khó khăn cho việc xây dựng, vận hành bãi chôn lấp an toàn.

Phần 3: Phương pháp Thiêu đốt / Đốt rác Phát điện

Đây là phương pháp sử dụng nhiệt độ cao để xử lý rác thải, thường kết hợp với thu hồi năng lượng.

3.1. Định nghĩa và Phân loại:

Thiêu đốt là quá trình đốt cháy có kiểm soát rác thải trong các lò đốt chuyên dụng ở nhiệt độ cao (thường từ 850°C đến 1100°C hoặc cao hơn). Khi quá trình này được thiết kế để thu hồi nhiệt năng sinh ra để tạo hơi nước chạy tua-bin phát điện hoặc cung cấp nhiệt, nó được gọi là Đốt rác Phát điện (WTE).

Đốt trực tiếp (Mass Burn): Đốt rác thải hỗn hợp sau khi loại bỏ một số thành phần không cháy được hoặc quá khổ. Đây là công nghệ WTE phổ biến nhất hiện nay.
Đốt nhiên liệu phát sinh từ rác (Refuse-Derived Fuel – RDF): Rác thải được xử lý sơ bộ (phân loại, nghiền, sấy…) để tạo thành viên nhiên liệu RDF có nhiệt trị cao và đồng đều hơn, sau đó được đốt trong các lò hơi chuyên dụng hoặc đồng đốt với than.
Công nghệ Nhiệt hóa Tiên tiến: Khí hóa (Gasification) hoặc Nhiệt phân (Pyrolysis) rác thải để tạo ra khí tổng hợp (syngas) hoặc dầu sinh học, sau đó đốt các sản phẩm này để phát điện. Các công nghệ này có tiềm năng hiệu quả hơn và phát thải thấp hơn nhưng thường phức tạp và chi phí cao hơn, ít được áp dụng rộng rãi cho RTSH hơn mass burn.

3.2. Quy trình Nhà máy Đốt rác trực tiếp điển hình:

Tiếp nhận và Lưu trữ: Rác được xe chở đến, đổ vào một hầm chứa lớn (bunker).
Nạp liệu: Cầu trục gắp rác từ hầm chứa và nạp vào phễu cấp liệu của lò đốt.
Buồng đốt: Rác được đốt cháy trên ghi lò ở nhiệt độ rất cao, có kiểm soát luồng không khí để đảm bảo cháy hoàn toàn.
Lò hơi Thu hồi Nhiệt: Khí nóng từ buồng đốt đi qua lò hơi, đun sôi nước tạo thành hơi nước áp suất cao.
Tua-bin / Máy phát: Hơi nước áp suất cao làm quay tua-bin, tua-bin làm quay máy phát điện tạo ra điện năng. Hơi nước sau khi qua tua-bin có thể được dùng để cung cấp nhiệt (đồng phát nhiệt-điện CHP).
Xử lý Khí thải (Quan trọng nhất): Khí thải từ lò hơi chứa nhiều chất ô nhiễm (bụi, kim loại nặng, khí axit như HCl, SOx, NOx, và đặc biệt là Dioxin/Furan – những chất cực độc hình thành trong quá trình đốt) phải được xử lý qua một hệ thống nhiều giai đoạn phức tạp trước khi thải ra ống khói. Các công nghệ phổ biến gồm: lọc bụi tĩnh điện (ESP) hoặc lọc bụi túi vải, hệ thống rửa khí (scrubber) để trung hòa khí axit, hệ thống khử NOx (SNCR/SCR), phun than hoạt tính để hấp phụ Dioxin/Furan và kim loại nặng… Việc kiểm soát khí thải nghiêm ngặt là yêu cầu bắt buộc đối với các nhà máy WTE hiện đại.
Xử lý Tro Xỉ:
- Tro đáy (Bottom Ash): Phần tro rắn còn lại trên ghi lò sau khi đốt, chiếm khoảng 10-20% khối lượng rác ban đầu. Tro đáy thường được xử lý để thu hồi kim loại đen/màu, sau đó có thể được sử dụng làm vật liệu san lấp, vật liệu xây dựng đường… (cần kiểm tra thành phần để đảm bảo an toàn).
- Tro bay (Fly Ash): Phần bụi mịn được thu giữ từ hệ thống xử lý khí thải, chiếm tỷ lệ nhỏ hơn nhưng lại chứa hàm lượng cao các chất ô nhiễm (kim loại nặng, dioxin). Tro bay được coi là chất thải nguy hại và phải được xử lý, hóa rắn an toàn trước khi chôn lấp tại các ô chôn lấp đặc biệt.

3.3. Ưu điểm:

Giảm Thể tích Rác Mạnh mẽ: Giảm tới 85-90% thể tích rác thải, tiết kiệm diện tích chôn lấp rất lớn.
Thu hồi Năng lượng: Tạo ra điện năng hoặc nhiệt năng từ rác, thay thế một phần nhiên liệu hóa thạch, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng.
Xử lý Nhanh chóng: Thời gian xử lý rác nhanh hơn nhiều so với chôn lấp.
Tiêu diệt Mầm bệnh: Nhiệt độ cao trong lò đốt tiêu diệt hiệu quả các vi khuẩn, virus gây bệnh.
Giảm phát thải Mêtan: Tránh được việc phát sinh khí mêtan so với chôn lấp rác hữu cơ.
Có thể xử lý rác hỗn hợp: Mặc dù hiệu quả thấp hơn và phát thải khó kiểm soát hơn so với rác đã phân loại hoặc RDF.

3.4. Nhược điểm:

Chi phí Đầu tư Rất cao: Xây dựng một nhà máy WTE hiện đại, đặc biệt là hệ thống xử lý khí thải phức tạp, đòi hỏi vốn đầu tư khổng lồ.
Chi phí Vận hành và Bảo trì Cao: Yêu cầu đội ngũ vận hành có trình độ kỹ thuật cao, chi phí bảo dưỡng thiết bị, hóa chất xử lý khí thải, xử lý tro xỉ tốn kém.
Nguy cơ Ô nhiễm Không khí Nghiêm trọng: Nếu hệ thống xử lý khí thải không được thiết kế đúng chuẩn, vận hành và giám sát chặt chẽ, WTE có thể trở thành nguồn phát thải lớn các chất ô nhiễm cực độc như Dioxin/Furan, kim loại nặng, bụi mịn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường xung quanh. Đây là mối quan ngại lớn nhất của cộng đồng đối với công nghệ này.
Xử lý Tro bay Nguy hại: Việc quản lý và xử lý an toàn tro bay là một thách thức kỹ thuật và chi phí.
Yêu cầu về Chất lượng Rác đầu vào: Hiệu quả đốt và phát điện phụ thuộc vào nhiệt trị của rác. Rác thải sinh hoạt Việt Nam có độ ẩm cao và tỷ lệ hữu cơ lớn làm giảm nhiệt trị, có thể cần phải xử lý sơ bộ (phân loại, sấy) hoặc bổ sung nhiên liệu phụ trợ, làm tăng chi phí.
Vị trí trong Phân cấp Quản lý Chất thải: Đốt rác (kể cả WTE) vẫn đứng sau Giảm thiểu, Tái sử dụng và Tái chế. Có lo ngại rằng việc đầu tư lớn vào WTE có thể làm giảm động lực cho các hoạt động phân loại tại nguồn, tái chế và compost.
Phát thải CO2: Mặc dù thu hồi năng lượng, quá trình đốt vẫn giải phóng CO2 vào khí quyển (từ cả nguồn gốc sinh học và hóa thạch như nhựa).

3.5. Hiện trạng tại Việt Nam và TP. Hồ Chí Minh:

WTE đang được xem là một giải pháp quan trọng để giải quyết áp lực rác thải tại các đô thị lớn, thay thế dần phương pháp chôn lấp.
Một số nhà máy WTE công suất lớn, công nghệ hiện đại của châu Âu hoặc Trung Quốc đã và đang được đầu tư xây dựng tại Hà Nội (Nhà máy điện rác Sóc Sơn – lớn nhất Việt Nam), TP.HCM (Nhà máy Vietstar, Tâm Sinh Nghĩa, các dự án đang triển khai tại Đa Phước, Phước Hiệp), Cần Thơ, Bắc Ninh…
Tuy nhiên, tỷ lệ RTSH được xử lý bằng WTE hiện đại trên cả nước vẫn còn thấp.
Các thách thức bao gồm: đảm bảo công nghệ xử lý khí thải tiên tiến và vận hành đúng chuẩn, quản lý tro xỉ an toàn, đảm bảo nguồn cung rác ổn định và chất lượng phù hợp (ảnh hưởng bởi việc phân loại tại nguồn), cơ chế giá điện cho WTE, và giám sát môi trường chặt chẽ.

Phần 4: Phương pháp Ủ phân Compost

(Phần này tóm tắt lại các điểm chính đã trình bày chi tiết trong bài viết trước về compost, đặt trong bối cảnh so sánh với các phương pháp khác).

Nguyên lý: Phân hủy sinh học hiếu khí chất thải hữu cơ thành phân bón.
Yêu cầu: Cần nguồn rác hữu cơ được phân loại tốt tại nguồn.
Ưu điểm: Giải pháp bền vững cho phần lớn RTSH Việt Nam (do tỷ lệ hữu cơ cao), tạo ra sản phẩm cải tạo đất giá trị, giảm mạnh lượng rác chôn lấp và khí mêtan, chi phí có thể linh hoạt (từ thấp đến cao tùy quy mô và công nghệ), tạo việc làm.
Nhược điểm: Cần phân loại tại nguồn hiệu quả (thách thức lớn nhất), kiểm soát mùi và côn trùng, yêu cầu không gian (đặc biệt ủ luống), cần thời gian để ủ chín, cần thị trường tiêu thụ compost.
Hiện trạng VN/TP.HCM: Tiềm năng khổng lồ nhưng tỷ lệ áp dụng quy mô lớn còn rất thấp. Chủ yếu là các dự án nhỏ lẻ hoặc thí điểm. Cần chính sách đột phá để thúc đẩy phân loại tại nguồn và đầu tư vào các nhà máy compost công nghiệp.

Phần 5: Phương pháp Phân hủy Kỵ khí / Biogas

(Phần này cũng tóm tắt lại các điểm chính, đặt trong bối cảnh so sánh).

Nguyên lý: Phân hủy sinh học yếm khí chất thải hữu cơ, tạo ra khí biogas (năng lượng) và phân bón hữu cơ (digestate).
Yêu cầu: Cần nguồn rác hữu cơ (đặc biệt là loại ẩm ướt) được phân loại tại nguồn.
Ưu điểm: Vừa xử lý rác, vừa tạo năng lượng tái tạo (biogas), vừa tạo phân bón. Thu giữ được khí mêtan. Phù hợp với rác hữu cơ có độ ẩm cao. Công nghệ đã được áp dụng thành công ở quy mô nhỏ/vừa tại Việt Nam (cho chất thải chăn nuôi).
Nhược điểm: Chi phí đầu tư ban đầu cao hơn compost đơn giản. Đòi hỏi kỹ thuật vận hành và bảo trì. Cần quản lý sản phẩm digestate. Cần phân loại rác hữu cơ tốt.
Hiện trạng VN/TP.HCM: Có kinh nghiệm với biogas từ chăn nuôi. Đang có sự quan tâm áp dụng cho xử lý rác thải thực phẩm từ chợ, nhà hàng, hoặc rác hữu cơ sinh hoạt đã phân loại. Một số dự án đang được triển khai.

Phần 6: Tái chế thông qua Cơ sở Thu hồi Vật liệu

Vai trò: Là mắt xích quan trọng để xử lý dòng rác tái chế (giấy, nhựa, kim loại, thủy tinh) đã được phân loại tại nguồn hoặc để phân loại rác hỗn hợp (kém hiệu quả hơn).
Quy trình: Sử dụng kết hợp lao động thủ công và máy móc (sàng, nam châm, máy tách dòng xoáy, máy phân loại quang học…) để tách các vật liệu có thể tái chế thành các dòng riêng biệt, sau đó ép kiện và bán cho các nhà máy tái chế chuyên sâu.
Hiện trạng VN/TP.HCM: Chủ yếu dựa vào hệ thống phân loại thủ công tại các vựa phế liệu của khu vực phi chính thức. Các MRF hiện đại, quy mô lớn xử lý RTSH còn rất ít. Việc phát triển MRF cần đi đôi với việc thúc đẩy phân loại tại nguồn để đảm bảo hiệu quả và chất lượng vật liệu đầu ra.

Phần 7: Phương pháp Xử lý Cơ học – Sinh học

Nguyên lý: Kết hợp các quy trình cơ học (nghiền, sàng, phân loại) với các quy trình sinh học (ủ compost hoặc ủ biogas) để xử lý rác thải hỗn hợp.
Mục tiêu: Thu hồi vật liệu tái chế, ổn định phần hữu cơ (giảm khả năng sinh khí, nước rỉ rác), giảm khối lượng rác cần chôn lấp, và có thể tạo ra nhiên liệu RDF.
Ưu điểm: Có khả năng xử lý rác hỗn hợp (phù hợp với bối cảnh phân loại tại nguồn chưa tốt). Thu hồi được một phần vật liệu tái chế và ổn định phần hữu cơ. Linh hoạt trong việc lựa chọn công nghệ sinh học (compost hoặc biogas).
Nhược điểm: Hệ thống phức tạp, chi phí đầu tư và vận hành cao. Chất lượng sản phẩm đầu ra (vật liệu tái chế, compost) thường thấp hơn so với xử lý rác đã phân loại tại nguồn do bị nhiễm bẩn ban đầu. Vẫn tạo ra một lượng lớn chất thải còn lại cần xử lý tiếp (chôn lấp hoặc đốt).
Hiện trạng VN/TP.HCM: Công nghệ này chưa phổ biến tại Việt Nam nhưng đang được một số địa phương, nhà đầu tư quan tâm nghiên cứu như một giải pháp trung gian hoặc tiền xử lý cho rác hỗn hợp trước khi chôn lấp hoặc đốt.

Phần 8: Lựa chọn Phương pháp Phù hợp

Không có một phương pháp xử lý RTSH nào là hoàn hảo và phù hợp cho mọi hoàn cảnh. Lựa chọn tối ưu phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

Thành phần và khối lượng rác thải.
Điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội của địa phương.
Mục tiêu môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Nguồn lực tài chính và kỹ thuật sẵn có.
Khung pháp lý và chính sách.
Sự chấp nhận của cộng đồng.

Xu hướng chung trên thế giới và định hướng cho Việt Nam là xây dựng một Hệ thống Quản lý Chất thải rắn Tổng hợp (Integrated Solid Waste Management – ISWM). ISWM không dựa vào một phương pháp duy nhất mà là sự kết hợp hài hòa, có hệ thống của nhiều phương pháp khác nhau, ưu tiên theo thứ bậc quản lý chất thải:

Tập trung tối đa vào Giảm thiểu và Tái sử dụng.
Thực hiện Phân loại tại nguồn triệt để.
Tối đa hóa Tái chế vật liệu (giấy, nhựa, kim loại, thủy tinh…).
Xử lý hiệu quả chất thải hữu cơ bằng Compost hoặc Biogas.
Thu hồi năng lượng (ví dụ: WTE) từ phần rác thải còn lại không thể tái chế/compost.
Chôn lấp hợp vệ sinh một cách an toàn phần tro xỉ và chất thải trơ cuối cùng còn lại sau tất cả các quá trình trên.

Hệ thống này đòi hỏi sự quy hoạch bài bản, đầu tư đồng bộ vào hạ tầng, công nghệ phù hợp, chính sách khuyến khích hiệu quả và sự tham gia tích cực của toàn xã hội.

Kết Luận

Việc xử lý rác thải sinh hoạt là một trong những thách thức môi trường và đô thị lớn nhất mà Việt Nam, đặc biệt là các thành phố như TP. Hồ Chí Minh, đang phải đối mặt trong quá trình phát triển. Từ phương pháp chôn lấp truyền thống còn nhiều hạn chế, đến các công nghệ đốt rác phát điện hiện đại, hay các giải pháp tái chế tài nguyên như ủ phân compost, sản xuất biogas, tái chế vật liệu, mỗi phương pháp đều có vai trò, ưu điểm và thách thức riêng.

Không có giải pháp xử lý duy nhất nào là hoàn hảo. Con đường bền vững nằm ở việc xây dựng một hệ thống quản lý chất thải rắn tổng hợp (ISWM), nơi các phương pháp được lựa chọn và kết hợp một cách thông minh, tuân thủ nghiêm ngặt thứ bậc quản lý chất thải. Trong đó, việc thực thi hiệu quả phân loại rác thải tại nguồn đóng vai trò nền tảng, quyết định sự thành công của các giải pháp tái chế, compost, biogas và giảm thiểu gánh nặng cho các phương pháp xử lý cuối cùng như WTE hay chôn lấp.

Để hiện thực hóa hệ thống ISWM tại Việt Nam, cần có sự cam kết mạnh mẽ từ Chính phủ trong việc hoàn thiện thể chế, đầu tư vào hạ tầng hiện đại, áp dụng các công cụ kinh tế và thực thi pháp luật nghiêm minh. Đồng thời, cần sự chung tay của doanh nghiệp trong việc đổi mới công nghệ, phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn và đặc biệt là sự thay đổi căn bản trong nhận thức, hành vi của mỗi người dân trong việc giảm thiểu, phân loại và xử lý rác thải một cách có trách nhiệm.

Hành trình xử lý rác thải sinh hoạt bền vững là một hành trình dài, nhưng đó là con đường tất yếu để bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng và đảm bảo một tương lai phát triển thịnh vượng, xanh, sạch, đẹp cho Việt Nam.