Mục lục bài viết

Khủng hoảng Khí hậu và Bình minh của Năng lượng Tái tạo

Hành tinh của chúng ta đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiện hữu mang tên biến đổi khí hậu. Những biểu hiện ngày càng rõ ràng và khắc nghiệt như các đợt nắng nóng kỷ lục, siêu bão tàn phá, hạn hán kéo dài, lũ lụt bất thường và mực nước biển dâng không còn là dự báo xa xôi mà đã trở thành hiện thực ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam.

Khoa học đã khẳng định, nguyên nhân gốc rễ của cuộc khủng hoảng này chính là sự gia tăng nồng độ khí nhà kính (KNK – Greenhouse Gases, GHGs) trong khí quyển do các hoạt động của con người, mà chủ yếu là việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt) để sản xuất năng lượng phục vụ cho nền văn minh công nghiệp.

Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và hướng tới các nguồn năng lượng sạch, bền vững trở thành nhiệm vụ cấp bách mang tính toàn cầu. Vai trò năng lượng tái tạo (NLTT – Renewable Energy), bao gồm năng lượng mặt trời, gió, thủy điện, sinh khối, địa nhiệt…, nổi lên như một giải pháp then chốt, không chỉ cung cấp năng lượng cho phát triển mà còn đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính, làm chậm quá trình biến đổi khí hậu và xây dựng một tương lai bền vững hơn.

Bài viết này sẽ đi sâu khám phá bản chất của năng lượng tái tạo, làm rõ cơ chế và vai trò không thể thay thế của nó trong việc cắt giảm khí nhà kính, đồng thời phân tích những lợi ích, thách thức và triển vọng phát triển, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thực hiện các cam kết quốc tế về khí hậu và chuyển đổi cơ cấu năng lượng quốc gia.

1. Năng lượng Tái tạo là gì? Các Nguồn Năng lượng Sạch Chủ yếu

1.1 Định nghĩa

Năng lượng tái tạo là năng lượng được tạo ra từ các nguồn tài nguyên thiên nhiên có khả năng tự tái tạo hoặc được bổ sung liên tục trong quy mô thời gian của con người. Các nguồn này bao gồm ánh sáng mặt trời, gió, nước chảy, nhiệt từ lòng đất, sinh khối…

Đặc điểm chung và quan trọng nhất của NLTT là tính bền vững, gần như vô tận và quá trình khai thác, chuyển đổi thành năng lượng (điện năng, nhiệt năng) thường phát thải rất ít hoặc không phát thải khí nhà kính và các chất gây ô nhiễm không khí cục bộ. Điều này hoàn toàn trái ngược với nhiên liệu hóa thạch, vốn là nguồn tài nguyên hữu hạn và việc đốt cháy chúng là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.

1.2 Các loại hình Năng lượng Tái tạo chính:

Năng lượng Mặt trời (Solar Energy): Khai thác bức xạ từ mặt trời.
- Quang điện (Photovoltaic – PV): Sử dụng các tấm pin mặt trời (solar panels) chứa tế bào quang điện để chuyển đổi trực tiếp ánh sáng mặt trời thành điện năng. Công nghệ này có thể ứng dụng đa dạng từ các hệ thống quy mô nhỏ trên mái nhà (điện mặt trời áp mái) đến các nhà máy điện mặt trời (solar farms) quy mô lớn hàng trăm MW.
- Nhiệt Mặt trời (Solar Thermal): Sử dụng năng lượng mặt trời để làm nóng nước (bình nước nóng năng lượng mặt trời) hoặc tạo ra hơi nước áp suất cao để chạy tua-bin phát điện (Điện mặt trời tập trung – Concentrated Solar Power, CSP).
Năng lượng Gió (Wind Energy): Khai thác động năng của gió. Các tua-bin gió (wind turbines) với cánh quạt lớn quay khi có gió, làm quay máy phát điện để tạo ra điện. Các dự án điện gió có thể được xây dựng trên đất liền (onshore wind) hoặc ngoài khơi (offshore wind), nơi có nguồn gió mạnh và ổn định hơn nhưng chi phí đầu tư và kỹ thuật phức tạp hơn.
Thủy điện (Hydropower): Khai thác thế năng của dòng nước. Nước từ sông, hồ chứa được dẫn qua các tua-bin làm quay máy phát điện. Thủy điện là một trong những nguồn NLTT lâu đời và phổ biến nhất. Cần phân biệt:
- Thủy điện lớn (Large hydro): Thường gắn với các đập lớn, có hồ chứa rộng, khả năng điều tiết nước tốt nhưng có thể gây tác động môi trường và xã hội đáng kể (thay đổi dòng chảy, mất đất, di dân).
- Thủy điện nhỏ (Small hydro) và Thủy điện dòng chảy (Run-of-river): Quy mô nhỏ hơn, ít tác động hơn đến môi trường nhưng phụ thuộc nhiều vào lưu lượng nước tự nhiên.
Năng lượng Sinh khối (Biomass Energy): Khai thác năng lượng từ các vật liệu hữu cơ có nguồn gốc thực vật hoặc động vật. Bao gồm:
- Đốt trực tiếp: Đốt gỗ, phế phẩm nông nghiệp (rơm rạ, trấu, bã mía), chất thải rắn đô thị hữu cơ để tạo nhiệt hoặc phát điện.
- Khí hóa (Gasification): Chuyển sinh khối thành khí tổng hợp (syngas) để đốt hoặc sử dụng trong pin nhiên liệu.
- Sản xuất nhiên liệu sinh học (Biofuels): Lên men đường từ cây trồng (ngô, mía) thành ethanol hoặc chuyển hóa dầu thực vật, mỡ động vật thành biodiesel để sử dụng cho phương tiện giao thông.
- Thu khí bãi rác/hầm biogas: Thu khí metan (CH4) phát sinh từ quá trình phân hủy kỵ khí chất thải hữu cơ để phát điện hoặc làm nhiên liệu đun nấu. Tính bền vững của năng lượng sinh khối phụ thuộc rất nhiều vào nguồn gốc nguyên liệu (tránh cạnh tranh với lương thực, không gây mất rừng) và quy trình xử lý.
Năng lượng Địa nhiệt (Geothermal Energy): Khai thác nhiệt năng từ bên trong lòng Trái Đất. Nước nóng hoặc hơi nước tự nhiên từ các nguồn địa nhiệt được sử dụng trực tiếp để sưởi ấm hoặc làm quay tua-bin phát điện. Nguồn năng lượng này ổn định nhưng chỉ khả thi ở những khu vực có hoạt động địa chất phù hợp.
Năng lượng Đại dương (Ocean Energy): Bao gồm năng lượng từ thủy triều (tidal energy), sóng biển (wave energy), chênh lệch nhiệt độ nước biển (OTEC). Đây là những nguồn tiềm năng lớn nhưng công nghệ khai thác phần lớn còn đang trong giai đoạn nghiên cứu, phát triển và chi phí cao.

2. Hiệu ứng Nhà kính, Biến đổi Khí hậu và Vai trò “Tội đồ” của Nhiên liệu Hóa thạch

Hiệu ứng nhà kính là một quá trình tự nhiên. Bức xạ mặt trời chiếu xuống Trái Đất, một phần bị phản xạ trở lại không gian, một phần được bề mặt Trái Đất hấp thụ và làm ấm lên. Bề mặt Trái Đất sau đó phát ra bức xạ hồng ngoại (nhiệt). Các khí nhà kính trong khí quyển (như hơi nước, CO2, CH4, N2O) hấp thụ một phần bức xạ nhiệt này và bức xạ lại προς mọi hướng, bao gồm cả việc bức xạ trở lại bề mặt Trái Đất, giữ cho hành tinh đủ ấm để duy trì sự sống.

Tuy nhiên, từ cuộc Cách mạng Công nghiệp, các hoạt động của con người, đặc biệt là việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than, dầu, khí) để sản xuất điện, vận hành phương tiện giao thông, phục vụ sản xuất công nghiệp và sưởi ấm, đã giải phóng một lượng khổng lồ carbon tích trữ hàng triệu năm dưới lòng đất vào khí quyển dưới dạng CO2. Cùng với đó, các hoạt động nông nghiệp (phát thải CH4, N2O), phá rừng (giảm khả năng hấp thụ CO2 của Trái Đất) và các quy trình công nghiệp khác cũng làm gia tăng nồng độ các khí nhà kính.

Sự gia tăng đột biến nồng độ KNK này làm dày thêm “lớp chăn” giữ nhiệt của Trái Đất, gây ra hiệu ứng nhà kính tăng cường (enhanced greenhouse effect), dẫn đến sự nóng lên toàn cầu. Hậu quả là hàng loạt các biến đổi tiêu cực của hệ thống khí hậu: nhiệt độ trung bình tăng, băng tan, nước biển dâng, gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan, axit hóa đại dương, gây tổn thất nặng nề về kinh tế, xã hội và đe dọa đa dạng sinh học.

Việc cắt giảm mạnh mẽ phát thải KNK, đặc biệt là CO2 từ nhiên liệu hóa thạch, là yêu cầu cấp thiết để hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 1.5-2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp theo tinh thần Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.

3. Vai trò Then chốt của Năng lượng Tái tạo trong Giảm phát thải Khí Nhà kính

Năng lượng tái tạo đóng vai trò trung tâm và không thể thiếu trong chiến lược giảm phát thải KNK toàn cầu, chủ yếu thông qua cơ chế thay thế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Cơ chế chính: Thay thế Nhiên liệu Hóa thạch: Khi một kilowatt-giờ (kWh) điện được tạo ra từ năng lượng mặt trời hoặc gió, nó trực tiếp thay thế một kWh điện lẽ ra phải được tạo ra từ việc đốt than, khí đốt hoặc dầu. Tương tự, việc sử dụng nhiệt mặt trời, địa nhiệt hoặc sinh khối bền vững để sưởi ấm hoặc cung cấp nhiệt công nghiệp thay thế việc đốt nhiên liệu hóa thạch cho các mục đích này. Đây là cách trực tiếp và hiệu quả nhất để cắt giảm phát thải KNK từ ngành năng lượng – ngành vốn chịu trách nhiệm cho khoảng 3/4 tổng lượng phát thải KNK toàn cầu.
Giảm phát thải CO2:
- Mặt trời, Gió, Thủy điện, Địa nhiệt: Các nguồn này về cơ bản không phát thải CO2 trong quá trình vận hành. Mặc dù có một lượng phát thải nhất định trong vòng đời sản phẩm (Life Cycle Emissions) liên quan đến sản xuất thiết bị (tấm pin, tua-bin), xây dựng hạ tầng, vận chuyển và tháo dỡ cuối đời, nhưng tổng lượng phát thải này thấp hơn rất nhiều (thường là hàng chục đến hàng trăm lần) so với lượng phát thải từ các nhà máy điện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch có cùng công suất và sản lượng.
- Sinh khối: Về lý thuyết, năng lượng sinh khối có thể được coi là “trung hòa carbon” (carbon neutral) nếu sinh khối được khai thác một cách bền vững. Cây cối hấp thụ CO2 từ khí quyển trong quá trình quang hợp; khi sinh khối này được đốt cháy, lượng CO2 đó được giải phóng trở lại. Nếu tốc độ khai thác không vượt quá tốc độ tái sinh của sinh khối, chu trình này được xem là khép kín. Tuy nhiên, cần phải tính toán kỹ lưỡng các yếu tố khác như phát thải từ quá trình vận chuyển, chế biến sinh khối, và đặc biệt là phát thải do thay đổi sử dụng đất (ví dụ: chặt rừng để trồng cây năng lượng). Nếu không quản lý bền vững, năng lượng sinh khối có thể còn phát thải nhiều hơn cả nhiên liệu hóa thạch.
Giảm phát thải các Khí Nhà kính khác:
- Việc chuyển đổi sang NLTT giúp tránh phát thải CH4 và N2O thường liên quan đến các hoạt động khai thác, vận chuyển và đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (ví dụ: rò rỉ khí metan từ các mỏ than, giàn khoan dầu khí, đường ống dẫn khí đốt; phát thải N2O từ quá trình đốt cháy).
- Các dự án năng lượng sinh khối từ rác thải (thu khí bãi rác, hầm biogas) còn trực tiếp thu giữ khí metan (một KNK mạnh) lẽ ra sẽ phát thải tự do vào khí quyển, biến nó thành năng lượng có ích.
Tác động trên Quy mô Lớn: Để đạt được mục tiêu giảm phát thải KNK một cách ý nghĩa, việc chuyển đổi ngành điện sang sử dụng NLTT là ưu tiên hàng đầu. Khi nguồn điện trở nên sạch hơn, việc điện hóa các lĩnh vực khác như giao thông (xe điện), công nghiệp (lò điện, nhiệt điện công nghiệp) và dân dụng (bếp điện, hệ thống sưởi/làm mát bằng điện) sẽ nhân lên hiệu quả giảm phát thải trên toàn bộ nền kinh tế.

4. Lợi ích Vượt trội Khác của Năng lượng Tái tạo

Ngoài vai trò cốt lõi trong giảm phát thải KNK, phát triển NLTT còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng khác:

An ninh Năng lượng: Giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu, vốn chịu nhiều biến động về giá cả và rủi ro địa chính trị. Tận dụng các nguồn NLTT dồi dào trong nước giúp tăng cường tính tự chủ về năng lượng cho quốc gia.
Cải thiện Chất lượng Không khí và Sức khỏe Cộng đồng: Khác với nhà máy điện than hay động cơ đốt trong, các nhà máy điện mặt trời, gió, thủy điện không phát thải các chất gây ô nhiễm không khí cục bộ như bụi mịn PM2.5, SO2, NOx, CO. Điều này trực tiếp cải thiện chất lượng không khí tại các khu vực có dự án NLTT, giúp giảm thiểu các bệnh về đường hô hấp, tim mạch và các chi phí y tế liên quan.
Lợi ích Kinh tế:
- Tạo việc làm: Ngành công nghiệp NLTT tạo ra nhiều việc làm mới trong các lĩnh vực sản xuất thiết bị, lắp đặt, vận hành, bảo trì, nghiên cứu và phát triển.
- Giảm chi phí năng lượng: Chi phí sản xuất điện từ năng lượng mặt trời và gió đã giảm mạnh trong thập kỷ qua và hiện tại thường cạnh tranh, thậm chí rẻ hơn so với việc xây dựng nhà máy điện than hoặc khí mới ở nhiều nơi trên thế giới. Điều này có thể giúp giảm giá điện cho người tiêu dùng và doanh nghiệp trong dài hạn.
- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Cuộc đua phát triển NLTT thúc đẩy các nghiên cứu và đổi mới công nghệ trong lĩnh vực năng lượng, lưu trữ, lưới điện thông minh.
Tăng cường Tiếp cận Năng lượng: Các giải pháp NLTT quy mô nhỏ, phân tán (như hệ thống điện mặt trời độc lập) có thể cung cấp điện cho các vùng sâu, vùng xa, hải đảo chưa có lưới điện quốc gia, cải thiện đời sống người dân.
Bảo tồn Nguồn nước: Các nhà máy nhiệt điện (than, khí, hạt nhân) cần lượng nước khổng lồ để làm mát. Ngược lại, điện mặt trời quang điện và điện gió tiêu thụ rất ít hoặc không cần nước trong quá trình vận hành, giúp tiết kiệm nguồn tài nguyên nước quý giá.

5. Thách thức và Rào cản trong Phát triển Năng lượng Tái tạo

Mặc dù lợi ích và tiềm năng to lớn, việc phát triển và tích hợp NLTT vào hệ thống năng lượng vẫn đối mặt với nhiều thách thức:

Tính không liên tục và Phụ thuộc thời tiết: Nguồn cung điện mặt trời và gió thay đổi theo thời gian trong ngày, theo mùa và điều kiện thời tiết, không ổn định như các nhà máy điện truyền thống. Điều này đòi hỏi hệ thống lưới điện phải linh hoạt hơn và cần các giải pháp hỗ trợ như lưu trữ năng lượng hoặc các nguồn điện dự phòng linh hoạt.
Chi phí Đầu tư Ban đầu: Mặc dù chi phí vận hành thấp, chi phí đầu tư ban đầu cho các dự án NLTT quy mô lớn (nhà máy điện gió ngoài khơi, nhà máy điện mặt trời lớn, đập thủy điện) vẫn còn đáng kể.
Tích hợp vào Lưới điện: Việc đưa một tỷ lệ lớn NLTT biến đổi vào lưới điện đòi hỏi phải đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa hạ tầng lưới điện truyền tải và phân phối, xây dựng các lưới điện thông minh (smart grids) để quản lý dòng chảy năng lượng hiệu quả và đảm bảo ổn định hệ thống.
Lưu trữ Năng lượng: Công nghệ lưu trữ năng lượng (chủ yếu là pin) là chìa khóa để giải quyết vấn đề không liên tục của NLTT, giúp tích trữ năng lượng khi dư thừa và phát ra khi thiếu hụt. Tuy nhiên, chi phí pin vẫn còn tương đối cao, mặc dù đang giảm nhanh. Các giải pháp lưu trữ khác như thủy điện tích năng, lưu trữ khí nén… cũng có vai trò nhất định.
Sử dụng Đất đai: Các nhà máy điện mặt trời và gió trên bờ cần diện tích đất đáng kể, có thể gây xung đột với mục đích sử dụng đất khác (nông nghiệp, bảo tồn) hoặc ảnh hưởng đến cảnh quan. Điện gió ngoài khơi giải quyết vấn đề đất liền nhưng lại có những thách thức về kỹ thuật, chi phí và tác động môi trường biển.
Rào cản Chính sách và Quy định: Thiếu các chính sách hỗ trợ ổn định, dài hạn; thủ tục cấp phép đầu tư, xây dựng còn phức tạp, kéo dài; các quy định về đấu nối lưới điện, mua bán điện còn chưa rõ ràng hoặc chưa phù hợp có thể làm chậm quá trình phát triển NLTT.
Hạn chế về Công nghệ và Nhân lực: Cần nguồn nhân lực chất lượng cao cho việc vận hành, bảo trì các công nghệ NLTT mới; tiếp tục nghiên cứu và phát triển để nâng cao hiệu suất và giảm chi phí.

6. Bối cảnh Việt Nam: Tiềm năng, Chính sách và Hiện thực (Tính đến tháng 4/2025)

Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo và đã có những bước phát triển ấn tượng trong những năm gần đây, đi kèm với những cam kết mạnh mẽ về ứng phó biến đổi khí hậu.

Tiềm năng:

- Mặt trời: Với số giờ nắng trung bình cao (1600-2700 giờ/năm) và cường độ bức xạ tốt, đặc biệt ở khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, tiềm năng kỹ thuật cho điện mặt trời (cả mặt đất và áp mái) là rất lớn.
- Gió: Đường bờ biển dài trên 3200km và tốc độ gió tốt, đặc biệt ở các tỉnh ven biển miền Trung và Nam bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển điện gió trên bờ. Đặc biệt, tiềm năng điện gió ngoài khơi của Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá thuộc loại hàng đầu thế giới, có thể lên đến hàng trăm GW.
- Sinh khối: Nguồn sinh khối từ phế phẩm nông nghiệp (rơm rạ, trấu, bã mía, vỏ cà phê…), lâm nghiệp và chất thải chăn nuôi rất dồi dào.
- Thủy điện: Tiềm năng thủy điện lớn về cơ bản đã khai thác phần lớn, nhưng vẫn còn dư địa cho phát triển thủy điện nhỏ và thủy điện tích năng (đóng vai trò lưu trữ năng lượng).

Cam kết và Chính sách:

Tại Hội nghị COP26 (năm 2021), Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ đạt mức phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050. Đây là một mục tiêu tham vọng, đòi hỏi sự chuyển đổi sâu sắc cơ cấu kinh tế và năng lượng.

Quy hoạch Phát triển Điện lực Quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII – PDP8), được phê duyệt năm 2023, đã thể hiện rõ định hướng ưu tiên phát triển mạnh mẽ các nguồn NLTT. Các mục tiêu chính bao gồm:

Đến năm 2030, tỷ lệ các nguồn năng lượng tái tạo (bao gồm cả thủy điện lớn) trong tổng cung điện năng đạt 30.9-39.2%, phấn đấu đạt 47% nếu có sự hỗ trợ quốc tế mạnh mẽ.
Định hướng phát triển điện mặt trời chủ yếu theo hình thức tự sản, tự tiêu, áp mái; phát triển có chọn lọc các dự án mặt đất.
Ưu tiên phát triển đột phá điện gió trên bờ và đặc biệt là điện gió ngoài khơi (mục tiêu 6.000 MW vào 2030, có thể tăng thêm nếu công nghệ phát triển và giá thành hợp lý).
Khai thác hiệu quả tiềm năng sinh khối, thủy điện nhỏ.
Không phát triển thêm nhiệt điện than mới sau năm 2030, giảm dần và tiến tới loại bỏ điện than vào năm 2050.
Nghiên cứu phát triển các nguồn năng lượng mới như hydro xanh, amoniac xanh.

Cơ chế khuyến khích: Sau giai đoạn bùng nổ nhờ cơ chế giá hỗ trợ cố định (Feed-in Tariff – FiT) cho điện mặt trời và gió (kết thúc vào 2020-2021), Việt Nam đang chuyển dần sang các cơ chế mới như:

Đấu thầu cạnh tranh để lựa chọn nhà đầu tư và xác định giá điện cho các dự án NLTT quy mô lớn.
Xây dựng cơ chế Hợp đồng Mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa nhà sản xuất NLTT và các khách hàng sử dụng điện lớn.
Tiếp tục khuyến khích phát triển điện mặt trời áp mái tự dùng (không bán lên lưới hoặc bán với cơ chế phù hợp).

Thành tựu và Thách thức:

Thành tựu: Việt Nam đã đạt được những bước tiến vượt bậc, trở thành quốc gia có công suất điện mặt trời và gió lắp đặt lớn nhất Đông Nam Á tính đến cuối năm 2021.
Thách thức: Sự phát triển “nóng” đã bộc lộ những vấn đề về quá tải lưới điện cục bộ, đặc biệt ở các khu vực tập trung nhiều dự án NLTT. Việc xây dựng và hoàn thiện các cơ chế chính sách mới (đấu thầu, DPPA) sau FiT còn chậm, gây ra khoảng trống chính sách và tâm lý chờ đợi cho các nhà đầu tư. Việc tích hợp tỷ lệ lớn NLTT biến đổi vào hệ thống đòi hỏi đầu tư khổng lồ vào nâng cấp lưới điện và phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng. Huy động nguồn vốn lớn (đặc biệt cho điện gió ngoài khơi) và giải quyết các thủ tục pháp lý, đất đai cũng là những rào cản không nhỏ. Cần đảm bảo sự cân bằng giữa mục tiêu phát triển NLTT, đảm bảo an ninh năng lượng và duy trì giá điện ở mức hợp lý.

7. Triển vọng Tương lai: Tăng tốc Chuyển đổi Năng lượng

Quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo trên toàn cầu và tại Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục tăng tốc trong những năm tới, được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố:

Công nghệ tiếp tục cải tiến và giảm giá: Hiệu suất pin mặt trời ngày càng cao, giá thành tiếp tục giảm. Tua-bin gió ngày càng lớn hơn, hiệu quả hơn, đặc biệt là công nghệ cho điện gió ngoài khơi. Công nghệ lưu trữ năng lượng bằng pin lithium-ion và các loại pin thế hệ mới (pin thể rắn, pin dòng chảy…) đang có những đột phá và chi phí giảm nhanh chóng.
Lưới điện Thông minh (Smart Grids): Việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý lưới điện sẽ giúp tích hợp hiệu quả hơn các nguồn NLTT phân tán, biến đổi, tối ưu hóa cung-cầu và tăng độ tin cậy của hệ thống.
Hydro Xanh (Green Hydrogen): Hydro được sản xuất bằng phương pháp điện phân nước sử dụng điện từ NLTT đang nổi lên như một vector năng lượng sạch tiềm năng, có thể khử carbon cho các ngành công nghiệp khó điện hóa (thép, hóa chất) và vận tải hạng nặng (tàu biển, máy bay).
Áp lực chính sách và Cam kết quốc tế: Các quốc gia sẽ ngày càng chịu áp lực phải hành động mạnh mẽ hơn để đạt được các mục tiêu khí hậu đã cam kết, dẫn đến việc ban hành các chính sách quyết liệt hơn nhằm thúc đẩy NLTT và hạn chế nhiên liệu hóa thạch (ví dụ: định giá carbon, loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch).
Sự tham gia của khu vực tư nhân và cộng đồng: Đầu tư tư nhân sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ đạo. Các mô hình năng lượng cộng đồng, năng lượng phân tán (điện mặt trời áp mái) sẽ ngày càng phổ biến, trao quyền cho người dân tham gia vào quá trình chuyển đổi năng lượng.

Kết luận: Năng lượng Tái tạo – Chìa khóa cho Tương lai Bền vững

Trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo không còn là một lựa chọn xa vời mà đã trở thành một giải pháp tất yếu và cấp thiết. Vai trò của NLTT trong việc cắt giảm mạnh mẽ phát thải khí nhà kính từ ngành năng lượng là không thể bàn cãi, đồng thời mang lại vô số lợi ích đồng thời về an ninh năng lượng, chất lượng không khí, sức khỏe cộng đồng, phát triển kinh tế và tiếp cận năng lượng.

Việt Nam, với tiềm năng NLTT dồi dào và những cam kết quốc tế mạnh mẽ, đang đứng trước cơ hội lớn để thực hiện một cuộc chuyển đổi năng lượng xanh, sạch và bền vững. Mặc dù còn nhiều thách thức về hạ tầng, chính sách và nguồn vốn, nhưng với quyết tâm chính trị, sự đầu tư đúng hướng, ứng dụng công nghệ tiên tiến và sự chung tay của toàn xã hội, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được các mục tiêu đã đề ra, góp phần vào nỗ lực chung của toàn cầu trong việc bảo vệ hành tinh.

Việc tăng tốc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo không chỉ là trách nhiệm môi trường mà còn là con đường tối ưu để đảm bảo an ninh năng lượng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và xây dựng một tương lai thịnh vượng, bền vững cho tất cả mọi người.