Hợp chất VOC là gì ? ảnh hưởng tới sức khỏe không ?

Hợp Chất VOC: “Kẻ Xâm Lược Thầm Lặng” Trong Không Gian Sống

Bạn có bao giờ bước vào một căn phòng mới sơn và cảm thấy choáng váng? Hay cảm thấy cay mắt, khó thở sau khi sử dụng một loại nước tẩy rửa mới? Có lẽ bạn đã từng nghe nói về những “mùi hương” khó chịu phát ra từ đồ nội thất mới. Tất cả những điều đó có thể là do sự hiện diện của VOC – những hợp chất hữu cơ dễ bay hơi.

Chúng là những “kẻ xâm lược thầm lặng” trong không gian sống của chúng ta, len lỏi vào từng ngóc ngách và ảnh hưởng đến sức khỏe theo những cách mà chúng ta có thể không ngờ tới. Hãy cùng khám phá sâu hơn về những vị khách không mời này và tìm hiểu cách bảo vệ bản thân khỏi những tác động tiêu cực của chúng.

1. VOC là gì?

VOC là tên viết tắt của Volatile Organic Compounds, có nghĩa là các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi. Đây là một nhóm các hợp chất hữu cơ ở dạng rắn hoặc lỏng, có nhiệt độ sôi thấp và dễ dàng chuyển thành dạng hơi, khí ngay ở điều kiện bình thường trong không khí.

2. VOC – “Những vị khách không mời” có mặt ở khắp nơi:

VOC không phải là một khái niệm xa lạ, mà hiện diện trong vô số vật dụng quen thuộc hàng ngày. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp chúng trong các sản phẩm gia dụng như:

• Chất tẩy rửa: Các loại nước lau sàn, nước tẩy bồn cầu, dung dịch vệ sinh nhà bếp.
• Mỹ phẩm: Nước hoa, keo xịt tóc, sơn móng tay, các sản phẩm trang điểm.
• Thuốc diệt côn trùng: Bình xịt muỗi, thuốc diệt gián.
• Văn phòng phẩm: Mực in, máy photocopy.
• Vật liệu xây dựng: Sơn, vecni, keo dán, vật liệu cách nhiệt.

Một số hợp chất VOC thường gặp bao gồm andehit fomic, axeton, xylen, benzen, skatole…

3. Hành trình “xâm nhập” của VOC: Từ đâu đến không gian sống của chúng ta?

VOC có thể có nguồn gốc từ cả tự nhiên và nhân tạo, tạo nên một mạng lưới các nguồn phát thải đa dạng:

• Từ thiên nhiên: Mặc dù chỉ chiếm một phần nhỏ, VOC cũng có thể được phát thải từ các nguồn tự nhiên, chủ yếu là từ thực vật. Ước tính mỗi năm có khoảng 1150 Tg VOC (1Tg = 1012 g) được thải vào không khí từ nguồn gốc tự nhiên, với isoprene là thành phần chính.
• Từ con người: Đây là nguồn phát thải VOC chủ yếu, xuất phát từ các vật liệu, thiết bị và hoạt động sống hàng ngày. Theo thống kê, nguồn gốc VOC nhân tạo được phân bố như sau:
  • Hoạt động công nghiệp: Chiếm tỷ lệ lớn nhất, khoảng 50%.
  • Thiết bị máy móc: 16%.
  • Nông nghiệp: 11%.
  • Phương tiện giao thông: 10%.
  • Sơn dầu (từ dung môi và chất phụ gia): 10%.

VOC có mặt trong nhiều sản phẩm quen thuộc như sơn (sơn dầu, sơn tường, sơn gỗ, vecni…), xăng dầu, thuốc lá, keo dán, các chất tẩy rửa và khử trùng, máy móc xây dựng, thuốc trừ sâu, máy in, máy photocopy, điều hòa không khí… Khi bay hơi và hòa vào không khí, dưới tác dụng của nhiệt độ, các chất khí này có thể phản ứng với nhau, tạo ra các chất mới với những tính chất khác biệt.

4. VOC – “Kẻ xâm lược” ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

VOC không phải lúc nào cũng vô hại, và sự tiếp xúc với chúng có thể gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe, từ những triệu chứng nhẹ đến những hậu quả nghiêm trọng:

• Ảnh hưởng ngắn hạn: Khi VOC chuyển thành thể khí, chúng ta dễ dàng hít phải và có thể gặp phải các triệu chứng khó chịu như:
  • Các vấn đề về đường hô hấp: Đau họng, dị ứng mũi, ngứa mắt.
  • Các triệu chứng khác: Mệt mỏi, hụt hơi, đau đầu, buồn nôn.
• Ảnh hưởng dài hạn: Tiếp xúc kéo dài với VOC có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn:
  • Tổn thương mãn tính cho hệ thần kinh, gan, thận.
  • Tăng nguy cơ ung thư.
  • Tổn thương hệ sinh sản.
  • Đặc biệt, phụ nữ có thai và cho con bú cần đặc biệt lưu ý, vì VOC có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi và trẻ bú mẹ.

Bảng tóm tắt ảnh hưởng của VOC đến sức khỏe:

5. Giải pháp “phòng thủ” trước sự tấn công của VOC:

Mặc dù VOC có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, nhưng chúng ta vẫn có thể thực hiện các biện pháp để hạn chế tác động của chúng:

Giảm thiểu nguồn phát sinh:

• Ưu tiên lựa chọn các vật liệu xây dựng và đồ nội thất có hàm lượng VOC thấp. Ví dụ, thay vì sử dụng sơn truyền thống, có thể cân nhắc các loại sơn sinh thái hoặc sử dụng decal dán tường.
• Hạn chế sử dụng các sản phẩm có mùi hương mạnh như nến thơm, bình xịt phòng, hương nhang.
• Tuyệt đối không hút thuốc trong nhà.

Tăng cường thông gió:

• Đối với đồ nội thất và các vật dụng mới mua, nên để chúng ở nơi thông thoáng cho bay hết mùi trước khi đưa vào sử dụng trong nhà.
• Thường xuyên mở cửa sổ và cửa ra vào để không khí trong nhà được lưu thông, giúp giảm nồng độ VOC.
• Khi sử dụng các sản phẩm dễ bay hơi như sơn, vecni, chất tẩy rửa, chỉ sử dụng lượng vừa đủ và bảo quản phần còn lại trong hộp đậy kín để hạn chế sự bay hơi.
• Nếu không thể loại bỏ hoàn toàn nguồn phát sinh VOC, hãy sử dụng các chất tráng không thấm thấu như vecni polyurethane hoặc sơn latex để phủ kín các bề mặt ván ép, mạt cưa, tấm bảng, giúp hạn chế sự phát tán VOC.
• Pha chế các dung môi dễ bay hơi trong phòng pha chế chuyên dụng, có hệ thống thông gió tốt.

• Sử dụng máy lọc không khí:
  • Máy lọc không khí có khả năng loại bỏ VOC, bụi bẩn, vi khuẩn, khói bụi, giúp thanh lọc không khí trong không gian sống, tạo môi trường trong lành và tăng cường sức khỏe.
  • Để đạt hiệu quả tốt nhất, nên chọn máy lọc không khí có từ 3 màng lọc trở lên, bao gồm màng lọc HEPA, màng lọc than hoạt tính và màng lọc thô.
• Chăm sóc sức khỏe từ bên trong:
  • Bổ sung các chất dinh dưỡng và chất chống oxy hóa để tăng cường khả năng thải độc tự nhiên của cơ thể.
  • Tăng cường ăn rau củ quả, bổ sung vitamin C, E, vitamin nhóm B (B1, B2, B6), và các khoáng chất như Magnesium, Selenium.

Kết luận: “Đánh bại” VOC để bảo vệ sức khỏe và không gian sống

VOC là một thách thức không thể bỏ qua trong cuộc sống hiện đại. Việc trang bị kiến thức về VOC, nhận biết các nguồn phát sinh và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bản thân, gia đình và tạo ra một không gian sống trong lành, an toàn.